Theo Cục Lâm nghiệp (Bộ NN-PTNT), thời gian qua, một số địa phương như Quảng Nam, Sơn La, Lào Cai, Thanh Hóa đã nhận được đề nghị của các tổ chức, cá nhân trong nước và quốc tế đến tìm hiểu và đề xuất triển khai dịch vụ hấp thụ và lưu giữ carbon rừng (dịch vụ carbon rừng), bao gồm việc đo đạc, báo cáo, thẩm định, phát hành và thương mại tín chỉ carbon rừng.
Các địa phương trên đã đề xuất xây dựng và triển khai đề án thí điểm đầu tư, kinh doanh tín chỉ carbon rừng. Tuy nhiên, đến nay các tỉnh này chưa thực hiện do thiếu quy định pháp luật và các hướng dẫn chi tiết.
Trong công văn ngày 26.7 gửi sở NN-PTNT các tỉnh, thành phố về tình hình triển khai dịch vụ hấp thụ và lưu giữ carbon rừng, Cục Lâm nghiệp nêu rõ, đây là một lĩnh vực mới, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật còn chưa đầy đủ, chi tiết và cần tiếp tục hoàn thiện trong thời gian tới.
Về một số khó khăn trong triển khai dịch vụ carbon rừng, Cục trưởng Cục Lâm nghiệp Trần Quang Bảo cho biết, chính sách và quy định pháp lý đã hình thành nhưng thiếu quy định, hướng dẫn chi tiết để có thể triển khai dịch vụ carbon rừng, bao gồm: quyền sở hữu carbon rừng, quy định về trao đổi, chuyển nhượng carbon rừng; cơ chế quản lý, sử dụng nguồn thu từ dịch vụ carbon rừng.
Cạnh đó, hạn ngạch giảm phát thải đóng góp cho việc thực hiện mục tiêu đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) và tiềm năng tín chỉ carbon rừng có thể thương mại của từng địa phương chưa được xác định.
Ngoài ra, thông tin, nhận thức của nhiều bên liên quan đến dịch vụ carbon rừng còn nhiều hạn chế như: thế nào là tín chỉ carbon rừng, phương thức tạo tín chỉ, phương pháp tính toán tín chỉ cũng như hướng dẫn về thẩm định, xác minh, cấp tín chỉ…
Tiêu chuẩn carbon rừng và hệ thống đo đạc, báo cáo, thẩm định, cấp tín chỉ để áp dụng cho thị trường carbon trong nước chưa được xây dựng.
Xây dựng tiêu chuẩn quốc gia về tín chỉ carbon rừng
Theo lãnh đạo Cục Lâm nghiệp, thời gian tới Bộ NN-PTNT sẽ đánh giá tiềm năng giảm phát thải và hấp thụ carbon từ rừng cấp quốc gia, vùng, địa phương đến năm 2030 và có tính đến năm 2050.
Phân bổ hạn ngạch giảm phát thải từ rừng cho các vùng sinh thái, các địa phương hàng năm giai đoạn 2021 – 2030 để thực hiện mục tiêu NDC.
Xây dựng tiêu chuẩn quốc gia về tín chỉ carbon rừng và quy định chi tiết về hệ thống đo đạc, báo cáo, thẩm định lượng giảm phát thải/tăng hấp thụ carbon rừng; xây dựng cơ sở dữ liệu, hệ thống đăng ký, quản lý tín chỉ carbon rừng.
Tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn, tăng cường năng lực cho các bên liên quan về phương thức tạo và trao đổi, thương mại tín chỉ carbon rừng. Tham mưu tổ chức đàm phán, ký kết, triển khai Thỏa thuận mua bán giảm phát thải vùng Tây nguyên và Nam Trung bộ với Tổ chức Tăng cường tài chính trong lâm nghiệp (Emergent) và các đối tác khác.
Đồng thời tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện chính sách, quy định pháp luật để triển khai, thực hiện dịch vụ carbon rừng.
Cục Lâm nghiệp khuyến nghị các sở NN-PTNT, dịch vụ hấp thụ và lưu giữ carbon rừng là vấn đề mới, mới được thí điểm tại 6 tỉnh Bắc Trung bộ, chưa có quy định, hướng dẫn cụ thể để triển khai, đang tiếp tục được hoàn thiện.
Việc thương mại, trao đổi, bù trừ tín chỉ carbon rừng với các tổ chức, cá nhân trong nước và quốc tế phải tuân thủ quy định pháp luật và chỉ được thực hiện đối với lượng giảm phát thải dôi dư sau khi đã hoàn thành trách nhiệm đóng góp NDC theo hạn ngạch được phân bổ.
Các địa phương chủ động huy động và lồng ghép các nguồn lực hợp pháp để triển khai các biện pháp giảm phát thải/tăng hấp thụ trên diện tích rừng quản lý để triển khai kế hoạch giảm phát thải khí nhà kính lĩnh vực lâm nghiệp tại Quyết định số 1693/KH-BNN-KHCN ngày 28.4.2023 của Bộ NN-PTNT làm cơ sở đề xuất, triển khai các dự án chuyển nhượng tín chỉ carbon rừng.
Đến nay, Việt Nam chỉ đang triển khai chương trình chuyển nhượng kết quả giảm phát thải/tín chỉ carbon rừng là Thoả thuận chi trả giảm phát thải vùng Bắc Trung bộ (ERPA) được ký ngày 22.10.2020 giữa Bộ NN-PTNT và Ngân hàng Tái thiết và phát triển quốc tế thuộc nhóm Ngân hàng Thế giới (WB).
Theo ERPA, Việt Nam chuyển nhượng cho WB 10,3 triệu tấn CO2 (có thể tăng thêm tối đa 5 triệu tấn CO2), đơn giá là 5 USD/tấn CO2, tổng giá trị chi trả là 51,5 triệu USD; trong đó 95% lượng chuyển nhượng sẽ được tính vào NDC của Việt Nam.
Ngoài ra, Bộ NN-PTNT và Emergent, cơ quan hành chính của Liên minh Giảm phát thải thông qua tăng cường tài chính lâm nghiệp (LEAF), đang chuẩn bị đàm phán, ký kết và triển khai Thỏa thuận mua bán giảm phát thải vùng Tây nguyên và Nam Trung bộ theo Ý định thư (LoI) đã ký ngày 31.10.2021.
Theo đó, dự kiến Việt Nam sẽ chuyển nhượng cho LEAF/Emergent 5,15 triệu tấn CO2 của vùng Tây nguyên và Nam Trung bộ giai đoạn 2021 – 2025. Toàn bộ lượng tín chỉ chuyển nhượng cho LEAF/Emergent sẽ được tính vào cam kết NDC của Việt Nam.