Màn tranh luận của Tổng thống Joe Biden đã làm dấy lên câu hỏi từ các thành viên đảng Dân chủ rằng liệu ông có nên rời khỏi cuộc đua tổng thống hay không.
Tuy nhiên đây không phải là vấn đề đơn giản bởi ông Biden đã là ứng cử viên có cơ sở của đảng Dân chủ và đã nhận được sự ủng hộ áp đảo của cử tri trong cuộc bầu cử sơ bộ. Việc ông giành được gần như tất cả các phiếu đại biểu của đảng Dân chủ có nghĩa là rất khó có khả năng ông sẽ bị buộc phải rời khỏi cuộc đua trái với ý muốn của mình.
Tổng thống Joe Biden trong cuộc tranh luận với ứng viên đảng Cộng hòa Donald Trump tối 27/6. Ảnh: CNN
“Đây không phải là thập niên 1960. Cử tri chọn người được đề cử và ông ấy là người được đề cử”, chiến lược gia của đảng Dân chủ David Axelrod cho biết sau màn tranh luận đầu tiên giữa Tổng thống Joe Biden và đối thủ Donald Trump tối 27/6.
Hệ thống bầu cử sơ bộ hiện nay, vốn trao quyền cho các cử tri sơ bộ thay vì những người có ảnh hưởng lớn trong đảng, về cơ bản xuất phát từ sự bất mãn sau khi đảng Dân chủ chọn Phó Tổng thống Hubert Humphrey làm ứng cử viên của họ vào năm 1968. Bạo lực bùng phát khi những người biểu tình đụng độ với cảnh sát lúc ông Humphrey chấp nhận đề cử.
Mọi chuyện sẽ rất khác vào năm 2024 nếu ông Biden quyết định rời khỏi cuộc đua, Đại hội đại biểu toàn quốc Đảng Dân chủ diễn ra ở Chicago vào tháng 8 sẽ quyết định người thay thế.
Theo CNN, nếu ứng cử viên hàng đầu của đảng từ bỏ chiến dịch sau hầu hết các cuộc bầu cử sơ bộ hoặc thậm chí trong thời gian diễn ra đại hội toàn quốc của đảng đó, các đại biểu sẽ phải chọn ứng viên thay thế ngay tại sự kiện này.
Đảng Dân chủ đặt ra hạn chót là ngày 22/6 để các bang lựa chọn hơn 3.900 đại biểu được phân bổ như một phần của quy trình sơ bộ. Gần như tất cả các đại biểu đều đã cam kết ủng hộ ứng viên Joe Biden.
Điều đó cũng có nghĩa là nếu ông Biden từ bỏ cuộc đua, chính phần lớn những người đã ủng hộ ông trong cuộc bầu cử sơ bộ sẽ chịu trách nhiệm chọn người thay thế ông.
Ai có thể thay thế ông Biden?
Có thể giả định rằng Phó Tổng thống Kamala Harris sẽ là ứng cử viên hàng đầu trong một kịch bản như vậy. Nhưng sẽ có những ứng cử viên tiềm năng khác cho rằng họ có thể thực hiện một chiến dịch hiệu quả hơn để đánh bại cựu Tổng thống Donald Trump.
Liệu Thống đốc California Gavin Newsom – người đã bày tỏ ủng hộ tuyệt đối đối với ông Biden sau màn tranh luận hôm 27/6 – có thách thức bà Kamala Harris tại đại hội không?
Việc tìm người thay thế có thể gây chia rẽ trong đảng Dân chủ. Cuối cùng quyền lựa chọn sẽ tùy thuộc vào các đại biểu, trong một loạt phiếu bầu sau các cuộc vận động hành lang không ngừng.
Đối với Đảng Dân chủ, cũng có một nhóm khác cần nhắc tới: “các siêu đại biểu”. Đây là một nhóm gồm khoảng 700 lãnh đạo cấp cao của đảng và các quan chức đã được bầu, họ tự động trở thành biểu dự đại hội dựa trên chức vụ của họ. Theo quy định thông thường của đảng, họ không thể bỏ phiếu vòng đầu tiên nếu đảng Dân chủ thay đổi đề cử, nhưng họ được bỏ phiếu ở các vòng tiếp theo.
Điều gì sẽ xảy ra nếu ứng cử viên từ bỏ sau khi đã được đề cử?
Sẽ là một sự kiện kịch tính khi một ứng cử viên rời khỏi cuộc đua trong khoảng thời gian từ sau đại hội đề cử của một đảng vào mùa hè cho đến trước cuộc tổng tuyển cử vào tháng 11.
Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa có những phương pháp hơi khác nhau một chút để giải quyết vấn đề này. Kết quả cuối cùng có thể là người tranh cử sẽ có tên trên lá phiếu tổng tuyển cử, nhưng điều đó không nhất thiết phải được đảm bảo.
Theo quy định của đảng Đảng Dân chủ, Ủy ban Quốc gia của đảng này được trao quyền lấp chỗ trống trên tấm vé quốc gia sau đại hội, sau khi chủ tịch đảng tham khảo ý kiến của các thống đốc đảng Dân chủ và lãnh đạo của đảng trong quốc hội.
Còn với Đảng Cộng hòa, Ủy ban Quốc gia của đảng có thể triệu tập lại đại hội toàn quốc hoặc tự quyết định chọn một ứng cử viên mới.
Ứng viên phó tổng thống có tự động trở thành người được đề cử chính thức không?
Một bản ghi nhớ chuyên sâu của Cơ quan Nghiên cứu Quốc hội (CRS) cũng lưu ý rằng nếu một tổng thống đương nhiệm qua đời hoặc mất tư cách sau khi giành được đề cử của đảng, Tu chính án thứ 25 cho phép đưa nâng phó tổng thống lên làm tổng thống, nhưng mỗi đảng, với quy định riêng, sẽ quyết định ai sẽ trở thành ứng cử viên tổng thống của họ.
Theo CRS, không đảng nào yêu cầu đối tác liên danh của ứng cử viên tổng thống (ứng viên phó tổng thống) phải được nâng lên vị trí cao nhất trong danh sách tranh cử, mặc dù đây rõ ràng là kịch bản có khả năng xảy ra cao nhất.
Có ứng cử viên nào từng rời cuộc đua sau đại hội không?
Theo CRS, thành viên đảng Đảng Dân chủ tranh cử phó tổng thống năm 1972, Thượng nghị sĩ Thomas Eagleton, đã buộc phải từ bỏ cuộc đua sau đại hội sau khi người ta phát hiện ra rằng ông đang điều trị bệnh tâm thần. (Năm 1972 là một thời điểm rất khác và ngày nay, hầu như không còn sự kỳ thị nào đối với sức khỏe tâm thần.)
Ủy ban Quốc gia của đảng Dân chủ phải triệu tập một cuộc họp để tuyên bố Sargent Shriver là lựa chọn thứ hai của ứng cử viên tổng thống George McGovern.
Điều gì sẽ xảy ra nếu một tổng thống đắc cử qua đời sau cuộc bầu cử?
Nếu một tổng thống đắc cử qua đời, thời điểm lại là điều quan trọng.
Theo Hiến pháp, các đại cử tri họp tại thủ phủ các bang mới là người bỏ phiếu bầu tổng thống. Trong khi nhiều bang yêu cầu họ phải bỏ phiếu cho người chiến thắng trong cuộc bầu cử ở bang của họ thì ở một số bang, các đại cử tri có quyền tự do.
Bản ghi nhớ CRS trích dẫn một số phiên điều trần quốc hội về chủ đề này cho thấy,việc một phó tổng thống đắc cử đảm nhận vai trò của tổng thống đắc cử là hợp lý, nhưng bản thân luật này cũng chưa rõ ràng.
Theo Tu chính án thứ 20, nếu một tổng thống đắc cử qua đời, người liên danh tranh cử, tức phó tổng thống đắc cử, sẽ trở thành tổng thống.
Cũng vẫn còn một số câu hỏi về thời điểm chính xác một người trở thành tổng thống đắc cử. Đó là sau khi các đại cử tri họp vào tháng 12, hay sau khi Quốc hội họp để kiểm phiếu của đại cử tri đoàn vào ngày 6/1?