Giải thưởng 1 triệu đô la sẽ được trao cho bất kỳ ai giải mã được văn bản 5.000 năm tuổi này
Một trong những hệ thống chữ viết bí ẩn nhất thế giới, được phát triển bởi Nền văn minh Thung lũng Indus từ hơn 5.000 năm trước, đang đặt ra thách thức cho giới nghiên cứu. Hy vọng cuối cùng trong việc giải mã được hệ thống chữ viết này đã được khơi dậy khi Thủ hiến bang Tamil Nadu, Ấn Độ, Muthuvel Karunanidhi Stalin, công bố giải thưởng 1 triệu đô la cho bất kỳ cá nhân hoặc tổ chức nào thành công trong việc làm sáng tỏ bí ẩn này.
Chữ viết Harappan, còn được gọi là chữ Indus, là một hệ thống ký tự độc đáo được sử dụng bởi người dân thuộc nền văn minh sông Ấn, một trong những nền văn minh cổ đại phát triển nhất ở Nam Á.
Chữ viết bí ẩn của Nền văn minh Thung lũng Indus
Còn được gọi là
Chữ viết Harappan
, hệ thống này được phát minh bởi một trong những nền văn minh đô thị sớm nhất thế giới, xuất hiện tại khu vực phía bắc Ấn Độ và Pakistan khoảng 5.300 năm trước. Nền văn minh Thung lũng Indus nổi tiếng với những thành phố được quy hoạch tốt và sự phát triển vượt bậc trong thời kỳ đồ đồng, nhưng đã biến mất một cách bí ẩn khoảng 4.000 năm trước.
Dấu tích đầu tiên của hệ thống chữ viết này được phát hiện vào năm 1875 bởi Sir Alexander Cunningham – người sáng lập Khảo sát Khảo cổ học Ấn Độ. Phiến đá đầu tiên chứa hình khắc một con bò đực cùng hai ngôi sao và sáu ký tự mà Cunningham miêu tả là “không thuộc bất kỳ hệ thống chữ viết Ấn Độ nào”. Từ đó đến nay, hàng ngàn con dấu chứa các ký tự tương tự đã được khai quật, nhưng tất cả đều ngắn gọn, thường chỉ từ bốn đến sáu ký tự, khiến việc giải mã trở nên vô cùng khó khăn.
Không giống như chữ tượng hình Ai Cập – được giải mã nhờ vào Đá Rosetta chứa văn bản song ngữ – chữ viết Harappan không xuất hiện trên bất kỳ hiện vật đa ngôn ngữ nào để các nhà nghiên cứu có thể so sánh. Hơn nữa, hầu hết các chữ viết này đều xuất hiện trên các con dấu đá nhỏ hoặc đồ gốm dùng trong thương mại, nên nhiều giả thuyết cho rằng chúng liên quan đến giao dịch hàng hóa hoặc các vấn đề trần tục thay vì ý nghĩa tôn giáo hoặc triết học.
Mặc dù các nhà nghiên cứu đã nỗ lực suốt nhiều thập kỷ, nhưng đến nay, chữ viết Harappan vẫn chưa được giải mã hoàn toàn. Điều này khiến nó trở thành một trong những bí ẩn lớn nhất trong lĩnh vực khảo cổ học.
Thách thức 1 triệu đô la
Chán nản với sự bế tắc kéo dài hàng thế kỷ, Thủ hiến Tamil Nadu quyết định đưa ra khoản thưởng lớn nhằm khích lệ giới học thuật và cả các nhà khoa học nghiệp dư tham gia giải mã hệ thống chữ viết này. Theo ông Stalin, mục tiêu của giải thưởng là để “giúp các chuyên gia khảo cổ hiểu được ý nghĩa thực sự đằng sau những ký tự này”.
Đây không phải lần đầu tiên một khoản thưởng lớn được trao cho những nỗ lực giải mã văn bản cổ đại. Năm 2023, một thử thách tương tự mang tên
Thử thách Vesuvius
đã trao 1 triệu đô la cho đội ngũ sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để giải mã các cuộn giấy bị cháy từ Herculaneum – một thành phố bị phá hủy bởi núi lửa Vesuvius năm 79 sau Công nguyên. Những cuộn giấy này được viết bằng tiếng Latinh, nhưng việc cacbon hóa do nhiệt độ cao đã khiến văn bản trở nên không đọc được. Nhờ AI, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra một đoạn văn triết học về niềm vui trong ăn uống.
Người ta đã phát hiện ra hơn 400 ký tự khác nhau trong hệ thống chữ viết này. Chữ viết Harappan được sử dụng trên một phạm vi địa lý rộng lớn, từ Pakistan ngày nay đến một phần của Ấn Độ và Afghanistan.
Nếu thách thức này thành công, nó có thể truyền cảm hứng cho những sáng kiến tương tự nhằm giải mã các hệ thống chữ viết chưa được giải mã khác trên thế giới.
Một ví dụ nổi bật là
Linear A
, hệ thống chữ viết của người Minoa xuất hiện trên đảo Crete cách đây khoảng 5.000 năm. Được coi là xã hội biết chữ đầu tiên ở châu Âu, nhưng đến nay, Linear A vẫn chưa được giải mã.
Tương tự, các biểu tượng
Rongorongo
trên đảo Phục Sinh cũng khiến các nhà ngôn ngữ học đau đầu, bởi chúng không giống bất kỳ hệ thống chữ viết nào từng được biết đến. Trong khi đó,
Bản thảo Voynich
, một cuốn sách bí ẩn dài 240 trang có niên đại khoảng 500 năm, tiếp tục thu hút sự tò mò. Nội dung của bản thảo dường như bao gồm thiên văn học, thực vật học và các chủ đề khác, nhưng ý nghĩa thực sự của nó vẫn là một dấu hỏi lớn.
Vì sao chữ viết Harappan khó giải mã?
Chữ viết Thung lũng Indus đặc biệt khó hiểu bởi sự ngắn gọn của các chuỗi ký tự, không có tài liệu dài nào được tìm thấy. Ngoài ra, việc thiếu mối liên hệ với bất kỳ ngôn ngữ hoặc chữ viết nào khác khiến các nhà nghiên cứu không có điểm tham chiếu.
Mặc dù các nhà khoa học đã đưa ra nhiều giả thuyết, nhưng không có lý thuyết nào được chấp nhận rộng rãi. Một số người tin rằng chữ viết Harappan đại diện cho một ngôn ngữ hoàn toàn khác biệt, trong khi những người khác cho rằng đây chỉ là các biểu tượng hoặc hệ thống mã hóa mà không mang ý nghĩa ngôn ngữ thực sự.
Chưa có bằng chứng rõ ràng về mục đích sử dụng của chữ viết Harappan. Có giả thuyết cho rằng nó được sử dụng để ghi chép các giao dịch thương mại, quản lý hành chính hoặc thậm chí là một hình thức giao tiếp tôn giáo.
Kỳ vọng từ AI và công nghệ hiện đại
Trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo ngày càng phát triển, nhiều người tin rằng AI có thể là chìa khóa để giải mã chữ viết Harappan. Việc sử dụng các thuật toán học sâu để phân tích và so sánh các ký tự có thể mở ra những khả năng mới mà các phương pháp truyền thống không thể thực hiện.
Nếu giải thưởng 1 triệu đô la khuyến khích sự tham gia của các nhà nghiên cứu trên toàn thế giới, rất có thể bí ẩn về hệ thống chữ viết Thung lũng Indus sẽ sớm được làm sáng tỏ. Điều này không chỉ giúp nhân loại hiểu rõ hơn về một nền văn minh cổ đại mà còn mở ra cánh cửa mới cho việc khám phá các bí ẩn lịch sử khác.