Tờ Wall Street Journal (WSJ) cho hay Boeing cũng tương tự như nhiều doanh nghiệp Mỹ khác khi tích cực học tập Apple, tập trung thuê ngoài sản xuất để giảm chi phí.
Thế nhưng vụ tai nạn ngày 5/1/2024 của hãng hàng không Alaska Airlines khi chiếc 737 Max 9 bung cửa ở độ cao hơn 4.000 m khiến áp suất giảm đột ngột và gây nên nỗi kinh hoàng cho hành khách đã khiến Boeing phải nhìn nhận lại sai lầm.
Trên thực tế, đây không phải lần đầu tiên sản phẩm của Boeing gây tai tiếng khi các vụ tai nạn của 737 MAX 8 năm 2018-2019 đã khiến hãng bị gián đoạn sản xuất suốt gần 2 năm. Dẫu vậy, công ty vẫn chẳng học hỏi được gì từ những lỗi lầm đó.
Một chiếc iPhone hỏng, phát nổ hay trục trặc có thể dễ dàng bồi thường hoặc xử lý truyền thông, nhưng một chiếc Boeing hỏng thì không dễ để người tiêu dùng và các nhà chức trách bỏ qua như vậy.
Máy bay Boeing lỗi hàng loạt
Năm 2001, kỹ sư John Hart Smith của Boeing tại một hội nghị chuyên đề kỹ thuật nội bộ đã cảnh báo công ty về những rủi ro của chiến lược mở rộng thuê ngoài và ký kết với nhiều nhà thầu phụ có thể ảnh hưởng đến chất lượng công việc.
“Hiệu suất của những nhà thầu phụ chắc chắn không bao giờ có thể vượt qua được những nhà cung ứng chính. Rất nhiều chi phí ẩn mà Boeing không lường tới vì chúng không thể hiện rõ ràng lúc bình thường mà chỉ bộc lộ khi tai nạn phát sinh”, kỹ sư Smith nói.
Thế nhưng lời cảnh báo của Smith bị Boeing ngó lơ vì chi phí thuê ngoài rẻ hơn, đặc biệt là khi Apple thành công với chiến lược đặt nhà máy ở Trung Quốc của mình để trở thành doanh nghiệp lớn nhất nhì thế giới.
Thế rồi 20 năm kể từ lời cảnh báo của Smith, hãng Boeing bắt đầu nếm trái đắng từ chính chiến lược của mình.
Sau hàng loạt tai nạn năm 2018-2019 và hiện nay, tờ WSJ cho hay Boeing đang gặp rất nhiều vấn đề lỗi sản phẩm mà không chịu khắc phục. Từ khoan sai lỗ, bu lông bánh lái hỏng hay mới đây là bung cửa đều xuất phát từ chiến lược dựa vào thuê ngoài lẫn nhà thầu phụ của hãng.
Lấy ví dụ một nhà máy tại Wichita thuộc bang Kansas, chuyên sản xuất các thiết bị quan trọng cho Boeing 737 và 787. Ban đầu Boeing sở hữu nhà máy này cho đến năm 2005 trước khi bán lại cho hãng tư nhân Spirit AeroSystems.
CEO Alan Mulally của Boeing khi đó cho rằng việc cắt giảm các nhà máy mà họ sở hữu cho tư nhân sẽ khiến công ty dồn được nguồn lực tài chính cho khâu thiết kế, lắp ráp cuối cùng cũng như tiết kiệm chi phí hiệu quả.
Thế nhưng chất lượng sản phẩm cùng nhiều vấn đề đã phát sinh kể từ khi Spirit nắm quyền điều hành nhà máy này từ tay Boeing.
Xin được nhắc Spirit hiện đang là nhà cung ứng thân máy bay duy nhất của Boeing để sử dụng cho nhiều dòng sản phẩm phản lực, bao gồm cả chiếc máy bay thương mại gây tai nạn của Alaska Airlnes ngày 5/1 vừa qua.
Chính sự phụ thuộc doanh thu vào Boeing này mà Spirit đã vô cùng lao đao trong giai đoạn đại dịch Covid-19 cũng như khoảng thời gian 2018-2019 khi các vụ tai nạn liên tiếp diễn ra.
Đây là khoảng thời gian gây ảnh hưởng tiêu cực đến tài chính của Spirit khiến họ phải cắt giảm lao động và hậu quả là không đáp ứng kịp các đơn hàng của Boeing khi nhu cầu trở lại.
Với khoảng 15.900 lao động, Spirit đã sa thải hàng nghìn người trong mùa đại dịch và thế là thiếu nhân viên lành nghề lẫn người đủ trình độ giám sát tiêu chuẩn sau đó.
Từ nguyên nhân này, nhiều lao động của Spirit cho biết vấn đề chất lượng nội bộ của hãng đã bị phớt lờ do thiếu nhân lực cũng như phải cố gắng chạy cho kịp tiến độ giao hàng trong bối cảnh tình hình tài chính công ty yếu kém.
Theo WSJ, bình quân mỗi ngày các lao động của Spirit phải sản xuất 2 thân máy bay, tương đương khoảng 10 triệu lỗ cần được lắp bu lông, dây buộc hay đinh tán, chưa kể những kỹ thuật khác. Công việc này là quá tải với lượng lao động mà Spirit hiện có.
“Chúng tôi có hàng loạt máy bay trên khắp thế giới đang có lỗi mà không ai phát hiện ra. Nguyên nhân chính là do áp lực giao hàng mà Spirit áp đặt lên các nhân viên để hoàn thành kịp tiến độ”, Chủ tịch Cornell Beard của Hiệp hội thợ máy ngành hàng không quốc tế (IAMAW) cảnh báo.
Niềm tự hào ‘chết người’
Các nhà điều tra liên bang Mỹ đang cố gắng tìm nguyên nhân cụ thể của tai nạn hôm 5/1, đồng thời ra lệnh ngừng sử dụng 170 chiếc máy bay dòng Boeing MAX.
Trong khi khách hàng đang cực kỳ hoảng sợ thì kết quả điều tra sơ bộ cho thấy lỗi bu lông và thân chốt cửa của máy bay MAX 9 này không phải là cá biệt mà là hàng loạt.
Ngay lập tức các cơ quan chức năng đã vào cuộc để mở rộng điều tra sang cả những dòng máy bay khác của Boeing, đồng thời tăng cường giám sát hoạt động sản xuất của hãng.
“Chiến lược sản xuất trong nhiều năm qua của Boeing đã sai sót. Mọi dấu hiệu điều tra cho thấy nguyên nhân chính đến từ quá trình sản xuất chứ không phải lỗi thiết kế”, giám đốc Mike Whitaker của Cục hàng không liên bang Mỹ (FAA) kết luận.
Tờ WSJ cho hay việc Boeing học hỏi Apple khi thuê ngoài sản xuất để tiết kiệm chi phí, tự hào với việc vô số quốc gia tham dự sản xuất máy bay của công ty đã đem lại hậu quả “chết người” như hiện nay.
Cũng theo WSJ, việc Boeing ép Spirit phải hạ thấp chi phí nhưng tăng tốc độ sản xuất đã khiến nhà máy này buộc phải nới lỏng về tiêu chuẩn.
Những vụ tai nạn liên tiếp xảy ra với Boeing thời gian gần đây
Nguồn tin nhân viên của WSJ cho hay áp lực tiến độ giao hàng nhưng giảm chi phí khiến vô số máy bay rời nhà máy với những lỗi chẳng ai thèm quan tâm.
“Nếu bạn lên tiếng về vấn đề chất lượng và gây rắc rối thì bạn sẽ bị thuyên chuyển hay sa thải. Nhân viên nhà máy vẫn phải làm việc tử tế, kiểm tra kỹ lưỡng nhưng họ sẽ không được viết hay báo cáo vấn đề đó ra rõ ràng”, cựu kiểm toán viên chất lượng Joshua Dean của Spirit ngán ngẩm nói.
Bản thân anh Dean là một trong số những cựu lao động tham gia vụ kiện Spirit vào tháng 12/2023 vì giấu kín những lỗi yếu kém trên sản phẩm khi giao hàng.
Theo Dean, bản thân Spirit đã thiếu đi rất nhiều lao động lành nghề và kiểm sát viên chất lượng có kinh nghiệm kể từ sau đại dịch.
Thậm chí có những bữa tiệc nội bộ mà Spirit ăn mừng về số lỗi phát hiện đã suy giảm, thế nhưng Dean cho hay mọi người đều hiểu lý do là vì chẳng ai báo cáo các lỗi này cả nếu không muốn bị đuổi.
Nhiều nhân viên giấu tên nói với WSJ rằng dù có phát hiện lỗi thì cũng chẳng đến tai quản lý khi các kiểm soát viên sợ bị “trù dập” nếu báo cáo quá nhiều vấn đề gây chậm tiến độ giao hàng.
Mùa thu năm 2023, công đoàn lao động đã phản ánh về việc các kiểm soát viên chất lượng của Spirit bị sa thải để thay thế bằng nhân viên thời vụ. Lý do là những kiểm soát viên này phàn nàn quá nhiều khuyết điểm trong hoạt động sản xuất của hãng.
Trên thực tế, vấn đề đã được chú ý tới từ vụ tai nạn rơi máy bay Boeing MAX 8 cách đây 5 năm khiến 346 người thiệt mạng, nhưng chúng bị đổ lỗi cho thiết kế chứ không phải khâu sản xuất. Hậu quả là giờ đây Boeing phải gánh chịu cơn thịnh nộ của khách hàng lẫn các cơ quan điều tra.
“Thành thật mà nói hồi chuông cảnh báo về sản xuất nội bộ trong Boeing đã vang lên. Lần đầu tiên trong đời tôi phải thừa nhận rằng mình không dám để gia đình ngồi lên bất kỳ chiếc Boeing nào nữa”, cựu giám đốc Ed Pierson của nhà máy sản xuất Boeing 737 tại Renton thừa nhận vào năm 2018.
*Nguồn: WSJ