Clint và Rachel Wells sống ở Normal, Illinois, nơi được hưởng trọn vẹn sự thúc đẩy kinh tế nhờ nhà máy lắp ráp xe điện của Rivian. Với ông, xe điện như một bước tiến mới và ông muốn ủng hộ cuộc cách mạng này.
Tuy nhiên, thay vì mua một chiếc xe điện mới, cặp đôi này quyết định chỉ tậu con Honda Accord động cơ xăng có giá 19.000 USD. Một chiếc xe điện 25.000 USD hẳn sẽ rất hấp dẫn, song thị trường Mỹ chỉ có 5 mẫu xe điện mới có giá dưới 40.000 USD. Nhà vô địch quê hương tập trung vào các loại xe hạng sang và mẫu rẻ nhất hiện nay là R1T trị giá 69.000 USD.
“Chúng tôi không thể tiếp cận được vào thời điểm này”, Clint nói.
Gia đình nhà Wells nằm trong số hàng triệu người Mỹ lựa chọn tiếp tục dùng xe xăng thay vì xe điện, bất chấp mục tiêu đầy tham vọng của Tổng thống Joe Biden là xe năng lượng sạch sẽ chiếm 50% tổng số ô tô mới bán ra ở Mỹ vào năm 2030. Năm ngoái, tỷ lệ này là 9,5%.
Lạm phát, lãi suất cao kết hợp với những lo ngại xoay quanh phạm vi lái xe và cơ sở hạ tầng thu phí đã làm giảm sự nhiệt tình của người mua. Nhiều nhà sản xuất ô tô đang xem xét lại kế hoạch sản xuất và cắt giảm sản lượng để chuyển sang xe động cơ đốt trong và hybrid.
Tổng thống Joe Biden cam kết giảm lượng khí thải nhà kính của Mỹ xuống 50-52% so với mức năm 2005 vào năm 2030, trong đó, việc áp dụng rộng rãi xe điện là một phần quan trọng. Ông muốn đạt được tham vọng này mà không cần nhờ đến những chiếc xe nhập khẩu từ Trung Quốc.
Trước đó, Washington đã đưa ra nhiều chính sách công nghiệp nhằm vào các nhà sản xuất ô tô, pin và linh kiện Trung Quốc. Ý tưởng cho phép Mỹ phát triển chuỗi cung ứng của riêng mình, song theo các chuyên gia, sẽ càng khiến người dân lưỡng lự mua xe điện vì giá quá đắt. Doanh số bán hàng bị cản trở, từ đó khiến Mỹ tụt lại phía sau Trung Quốc và Châu Âu trong việc áp dụng xe điện.
Everett Eissenstat, cựu quan chức cấp cao của Đại diện Thương mại Mỹ, cho biết: “Không nghi ngờ gì nữa, điều này sẽ làm chậm quá trình áp dụng xe điện ở Mỹ”.
Đáp lại, chính quyền cố gắng điều hòa các chính sách công nghiệp – khí hậu bằng cách đưa ra nhiều ưu đãi thuế cho người tiêu dùng mua xe điện. Họ cũng khuyến khích các nhà sản xuất phát triển chuỗi cung ứng do Mỹ thống trị.
Khoản tín dụng thuế lên tới 7.500 USD, song chúng chỉ dành cho những chiếc ô tô được sản xuất tại Mỹ. Các thành phần khoáng chất và pin quan trọng cũng phải có nguồn gốc chủ yếu ở xứ cờ hoa.
Do điều kiện khá khắt khe, 2 năm kể từ khi Đạo luật Giảm lạm phát được thông qua, chỉ có 12 mẫu xe thực sự giúp người mua tận dụng toàn bộ khoản tín dụng thuế 7.500 USD.
Theo Financial Times, rất ít xe điện Trung Quốc được bán ở Mỹ. Polestar là nhà sản xuất ô tô thuộc sở hữu của Trung Quốc duy nhất hiện đang hoạt động tại nước này và chỉ bán được 2.210 ô tô trong quý đầu tiên. Wendy Cutler, cựu quan chức thương mại kiêm phó chủ tịch Viện Chính sách Xã hội Châu Á, nói: “Điều này gửi một tín hiệu rõ ràng tới Trung Quốc: đừng nghĩ đến việc xuất khẩu ô tô của bạn sang Mỹ”.
Theo dữ liệu được phân tích bởi Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), một tổ chức nghiên cứu ở Washington, các nhà sản xuất ô tô có trụ sở tại Mỹ đang nhập khẩu ngày càng nhiều pin từ Trung Quốc. Thuế quan sẽ làm tăng chi phí sản xuất và bên chịu thiệt hại cuối cùng là người tiêu dùng.
Theo Ilaria Mazzocco, chủ tịch kinh doanh và kinh tế Trung Quốc tại CSIS, sự cạnh tranh và chi phí nhập khẩu linh kiện pin tăng cao có thể trì hoãn việc giảm giá cho người tiêu dùng Mỹ. “Xe điện Trung Quốc rẻ mà đa dạng. Các nhà sản xuất ô tô của Mỹ sẽ thoải mái hơn khi không phải cạnh tranh”.
Theo Financial Times, giá cho một chiếc xe điện mới trung bình rơi vào khoảng dưới 57.000 USD trong tháng 5, so với mức trung bình hơn 48.000 USD cho một chiếc ô tô hoặc xe tải có động cơ truyền thống. Giá khởi điểm cho một chiếc Tesla Model Y, loại xe điện phổ biến nhất ở Mỹ cho đến nay, chưa đến 43.000 USD trong quý I. Ford F-150 Lightning, phiên bản điện khí hóa của xe bán tải bán chạy nhất ở Mỹ, hiện có giá khởi điểm là 55.000 USD – cao hơn 11.000 USD so với bản chạy xăng.
Theo Cox Automotive, xe điện đã qua sử dụng rẻ hơn, với một chiếc xe chưa đầy 5 năm tuổi có giá khoảng 34.000 USD. Tuy nhiên, nếu so với xe xăng, chúng vẫn đắt hơn.
Ford và Stellantis, công ty sở hữu các thương hiệu như Dodge, Ram và Jeep, đang hứa hẹn sản xuất những chiếc xe điện trị giá 25.000 USD cho thị trường Mỹ trong vài năm tới. General Motors lên kế hoạch hồi sinh Chevrolet Bolt với tư cách chiếc xe điện “giá cả phải chăng nhất”, trong khi Giám đốc Tesla Elon Musk hứa sẽ tung ra “những mẫu xe rẻ” trong năm nay hoặc đầu năm 2025.
Tuy nhiên, trong bối cảnh thiếu cơ sở hạ tầng sạc, tham vọng trên là khá khó.
Theo Bộ Năng lượng, Mỹ hiện chỉ có 64.000 trạm sạc công cộng, trong đó, chỉ 10.000 là bộ sạc điện một chiều, có thể sạc đầy pin trong 30 phút thay vì vài giờ.
Những người mua tiềm năng lo lắng xe điện của họ có thể không đi được quãng đường xa như mong đợi. Thời tiết lạnh có thể làm giảm phạm vi hoạt động của xe điện.
John Bozzella, giám đốc điều hành của tập đoàn thương mại ô tô Mỹ Alliance for Automotive Innovation, cho biết: “Tốc độ tăng trưởng của xe điện đang nhanh hơn tốc độ tăng trưởng của bộ sạc công”.
Trước tình hình này, nhiều nhà sản xuất ô tô bắt đầu chuyển hướng đầu tư sang xe hybrid. Tháng trước, các giám đốc điều hành của GM, Nissan, Hyundai, Volkswagen và Ford đều cho rằng việc khai thác nhu cầu về xe hybrid là ưu tiên hàng đầu.
“Mặc dù có rất nhiều người quan tâm đến việc mua một chiếc xe điện nhưng chi phí trả trước và lo ngại xoay quanh cơ sở hạ tầng sạc điện chính là rào cản đối với nhiều người”, Jennifer Benz, Phó Giám đốc Trung tâm AP-NORC, cho biết.
Một cuộc khảo sát được thực hiện bởi S&P Global Mobility cho thấy chi phí là nguyên nhân hàng đầu khiến người tiêu dùng không sẵn sàng mua xe điện. Người giàu có đam mê công nghệ được cho là nhân tố giúp thúc đẩy làn sóng quan tâm đến xe điện, song giờ đây lại đang tìm kiếm một mức giá thấp hơn, hấp dẫn hơn.
Theo một cuộc thăm dò của Viện Chính sách Năng lượng tại Đại học Chicago và Trung tâm Nghiên cứu cộng đồng của Associated Press-NORC, 47% người Mỹ cho biết họ sẽ không mua xe điện làm phương tiện tiếp theo. Chỉ 19% số người được hỏi nói rằng ‘rất có khả năng’ họ sẽ mua xe điện.
Theo: Financial Times, The Economist