Lần đầu báo lỗ sau hơn 2 thập kỷ, chuẩn bị cắt giảm hàng nghìn việc làm, bán bớt tài sản, lãnh đạo công ty thừa nhận đã đánh giá sai châu Âu

Khi Alexei Miller, CEO của tập đoàn năng lượng Gazprom (Nga), khai trương một tòa văn phòng ở trung tâm St Petersburg để phục vụ xuất khẩu cách đây 11 năm, ông đã kỳ vọng về một tương lai tươi sáng tại châu Âu.

“Đây là biểu tượng”, ông nói. “Châu Âu sẽ ngày càng cần khí đốt của Nga”.

Nhưng sau khi cuộc xung đột Nga-Ukraine nổ ra năm 2022, tòa nhà này trở thành biểu tượng cho sự lao dốc nhanh chóng của Gazprom. Công ty gần như mất hoàn toàn thị trường EU khi quan hệ giữa Nga và phương Tây rạn nứt.

Reuters dẫn một nguồn tin cho biết Gazprom đang cân nhắc rao bán tòa nhà trên cùng các bất động sản sang trọng khác để bù đắp cho khoản lỗ hàng tỷ USD.

Gazprom chịu ảnh hưởng nặng nề bởi các lệnh trừng phạt quốc tế. Mặc dù kinh tế Nga đã phục hồi, nhưng một số ngành công nghiệp đang có nguy cơ gặp rủi ro.

Số lượng nhân viên tại Gazprom Export – đơn vị phụ trách hoạt động bán khí đốt của Nga sang châu Âu trong hơn nửa thế kỷ – đã giảm xuống chỉ còn vài chục người, 2 nguồn tin nói với Reuters. Cách đây 5 năm – thời kỳ đỉnh cao xuất khẩu khí đốt sang châu Âu, con số này là 600.

Cắt giảm nhân sự

Các vấn đề của Gazprom không chỉ dừng lại ở mảng xuất khẩu. Hai nguồn tin cho Reuters biết CEO Miller đã chấp thuận kế hoạch cắt giảm 1.500 việc làm tại trụ sở chính của công ty mẹ ở Nga và tòa nhà Trung tâm Lakhta ở St Petersburg.

Nguồn tin cho biết quá trình này dự kiến sẽ hoàn tất trong vòng vài tuần.

Đợt cắt giảm này tương đương với khoảng 40% nhân sự tại trụ sở chính của Gazprom, nhưng chỉ chiếm một phần nhỏ trong lực lượng nhân sự gồm nửa triệu người của công ty tại Nga.

Theo một giám đốc điều hành công ty, ban lãnh đạo Gazprom đã đánh giá sai về mức độ kiên quyết của các nước châu Âu. Họ cho rằng châu Âu sẽ nhanh chóng quay lại “cầu xin” nối lại nguồn cung khí đốt Nga.

Bất chấp khó khăn kinh tế do chi phí năng lượng tăng cao, EU vẫn không dỡ bỏ lệnh trừng phạt. “Chúng tôi tự chứng minh là mình đã sai”, vị giám đốc điều hành cho biết.

Các nhà xuất khẩu khí đốt của Mỹ nhanh chóng thế chỗ Nga tại châu Âu. Mỹ đã trở thành nước xuất khẩu khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) lớn nhất sang lục địa này, với nguồn cung tăng gấp 3 lần kể từ 2021. Châu Âu vẫn mua LNG vận chuyển bằng đường biển của Nga, nhưng chủ yếu là từ các đối thủ của Gazprom, bao gồm nhà máy Yamal LNG của Novatek.

Năm ngoái, Gazprom đã công bố khoản lỗ ròng 7 tỷ USD cho năm 2023, lần đầu tiên kể từ năm 1999. Giá cổ phiếu của Gazprom đã giảm vào giữa tháng 12 xuống mức thấp nhất kể từ tháng 1/2009, chạm mức 106,1 rúp, giảm hơn 1/3 kể từ đầu 2024.

Vài tháng sau khi công bố khoản lỗ, Gazprom cho biết công ty đã bán một số bất động sản cao cấp nhằm trang trải chi phí. Gazprom từ lâu đã đầu tư vào bất động sản hạng sang. Công ty thường sử dụng chúng làm nơi nghỉ mát cho nhân viên và tổ chức các hội nghị, sự kiện.

Sự trở lại của ông Donald Trump vào Nhà Trắng đã giúp giá cổ phiếu của Gazprom phục hồi lên khoảng 180 rúp với hy vọng một thỏa thuận hòa bình sẽ giúp khôi phục xuất khẩu khí đốt sang châu Âu. Tuy nhiên, có rất ít dấu hiệu cho thấy lục địa này sẽ chào đón khí đốt Nga trở lại.

Thị phần của Gazprom trên thị trường EU đã giảm xuống còn 7% từ mức hơn 35% trước lệnh trừng phạt của EU, dữ liệu của Ủy ban châu Âu cho thấy.

Triển vọng từ thị trường Trung Quốc

Thay thế các thị trường châu Âu bằng xuất khẩu sang Trung Quốc có vẻ khả quan nhất. Tuy nhiên, ngay cả những dự án triển vọng nhất đang được xem xét để đưa khí đốt về phía đông cũng không đạt được một nửa lượng xuất khẩu kỷ lục trước đó là 180 tỷ mét khối/năm.

Phần lớn khí đốt Nga được vận chuyển qua đường ống đến châu Âu. Khi Đức và các nước châu Âu khác ngừng mua, không còn nơi nào khác hấp thụ lượng khí dôi ra.

Mặc dù sản lượng khí đốt đã phục hồi nhẹ vào năm ngoái từ mức thấp kỷ lục năm 2023 do nhu cầu trong nước tăng và xuất khẩu sang Trung Quốc, nhưng công suất khí đốt đường ống vẫn hạn chế.

Hiện tại, chỉ có một tuyến đường duy nhất để Nga cung cấp khí đốt qua đường ống cho Trung Quốc là đường ống Power of Siberia, vận chuyển 38 tỷ mét khối mỗi năm. Một đường ống thứ 2, có công suất 10 tỷ mét khối mỗi năm, đang được xây dựng. Đường ống này dự kiến sẽ kết nối đảo Sakhalin ở Thái Bình Dương với Trung Quốc vào năm 2027.

Nga và Trung Quốc đã đàm phán trong hơn một thập kỷ về việc xây dựng đường ống thứ ba, Power of Siberia 2, để vận chuyển 50 tỷ mét khối và đáp ứng hơn 1/10 lượng khí đốt tiêu thụ của Trung Quốc. Theo các báo cáo của phương tiện truyền thông, phải mất rất nhiều năm để triển khai dự án này bởi các cuộc thảo luận đã bị đình trệ do chênh lệch giá.

Ngay cả khi đường ống Power of Siberia 2 được hoàn thành nhanh chóng, khối lượng và điều khoản giá cả có thể sẽ thấp hơn nhiều so với xuất khẩu sang châu Âu trong quá khứ, các nhà phân tích từ Trung tâm Chính sách Năng lượng Toàn cầu tại Đại học Columbia cho biết.

“Đến năm 2030, doanh thu xuất khẩu khí đốt của Nga có thể giảm 55–80% so với mức kỷ lục 165 tỷ USD của năm 2022”, trung tâm dự báo.

Tham khảo: Reuters