Nợ công gần 140% GDP, nước châu Âu có dự trữ vàng hơn 2.400 tấn quyết không bán dù chỉ 1 thỏi để trả nợ, coi vàng là tài sản cuối cùng để bảo vệ quốc gia khỏi mọi khủng hoảng

Italy – quốc gia nhiều lần đối mặt với khủng hoảng nợ công và biến động thị trường – hiện đang hưởng lợi lớn nhờ giá vàng liên tiếp lập kỷ lục. Đà tăng giá mạnh mẽ giúp giá trị kho dự trữ vàng của nước này tăng mạnh.

Theo Hội đồng Vàng Thế giới, Ngân hàng Trung ương (NHTW) Italy hiện nắm giữ 2.452 tấn vàng, trị giá khoảng 300 tỷ USD, tương đương 13% GDP năm 2024. Đây là kho dự trữ vàng lớn thứ 3 thế giới, chỉ sau Mỹ và Đức. Đây là thành quả của nỗ lực bảo vệ tài sản quốc gia trong nhiều thập kỷ bất chấp hàng loạt khủng hoảng tài chính và gánh nặng nợ công.

Di sản từ thời chiến

Niềm đam mê vàng thỏi của Italy đã có từ hàng thiên niên kỷ trước, khi người Etruscan đã thành thạo kỹ thuật nung chảy các hạt vàng từ rất lâu trước cả La Mã cổ đại. Dưới thời Julius Caesar, đồng tiền vàng aureus đã trở thành nền tảng tiền tệ của Đế chế La Mã, và nhiều thế kỷ sau, đồng fiorino trở nên có ảnh hưởng ở châu Âu thời trung cổ như đồng đô la Mỹ ngày nay.

Gần đây hơn, chính sách dự trữ vàng của Italy chịu ảnh hưởng sâu sắc từ giai đoạn Thế chiến II, khi phát xít Đức và chế độ Mussolini cướp đi hơn 120 tấn vàng của nước này. Sau chiến tranh, lượng dự trữ chỉ còn lại khoảng 20 tấn.

Trong thời kỳ “phép màu kinh tế” những năm 1950–1960, Italy nhanh chóng phục hồi nhờ xuất khẩu và dòng vốn ngoại tệ, đặc biệt là USD. Trong số này, một phần được chuyển đổi sang vàng. Đến năm 1960, lượng vàng của Italy đạt 1.400 tấn, trong đó có 3/4 số vàng bị cướp được thu hồi vào năm 1958.

“Tài sản gia truyền” của quốc gia

Khủng hoảng dầu mỏ thập niên 1970 khiến các ngân hàng trung ương phương Tây đổ xô mua vàng như biểu tượng của sự ổn định tài chính.

Trong bối cảnh bất ổn chính trị và dòng vốn rút khỏi thị trường, Italy từng dùng 41.300 thỏi vàng làm tài sản thế chấp cho khoản vay 2 tỷ USD từ Ngân hàng Trung ương Đức năm 1976.

Tuy vậy, khác với Anh hay Tây Ban Nha, Italy chưa bao giờ bán vàng, kể cả trong gia đoạn khủng hoảng nợ công năm 2008.

“Vàng giống như bộ đồ bạc của gia đình hay chiếc đồng hồ quý của ông nội, là tài sản cuối cùng để bảo vệ quốc gia trong mọi cuộc khủng hoảng”, cựu Phó Thống đốc NHTW Italy Salvatore Rossi viết trong cuốn Oro (Vàng, 2018).

Ngày nay, khi các NHTW trên thế giới tăng mua vàng để đối phó với bất ổn địa chính trị, chính sách giữ vàng của Italy càng trở nên đúng đắn.

“Quyết định lịch sử của NHTW Italy giờ đây lại mang tính thời đại”, Giáo sư Stefano Caselli từ Trường Quản lý SDA Bocconi (Milan) nhận định.

Theo dữ liệu, vàng chiếm gần 75% tổng dự trữ ngoại hối của Italy tính đến cuối năm 2024 – cao hơn đáng kể so với mức trung bình 66,5% của khu vực Eurozone.

Khoảng 1.100 tấn được cất giữ tại trụ sở NHTW ở Palazzo Koch, Rome. Số lượng tương tự gửi tại Mỹ và còn lại giữ ở Anh và Thụy Sĩ. Ngoài ra, kho còn lưu trữ hơn 870.000 đồng tiền vàng nặng khoảng 4,1 tấn, được đặt trong hầm đặc biệt gọi là “nhà nguyện”.

Italy cũng là một trong những nhà xuất khẩu trang sức vàng hàng đầu thế giới với các trung tâm sản xuất tại Arezzo, Alessandria và Vicenza, nơi đặt trụ sở của những thương hiệu danh tiếng như Bulgari, Buccellati và Damiani.

Quyết không bán

Dù nợ công của Italy đã vượt 3.000 tỷ euro (tương đương 137% GDP), lời kêu gọi bán bớt vàng để trả nợ hay đầu tư công vẫn chưa được chấp thuận.

“Ngay cả khi bán một nửa lượng vàng dự trữ, Italy cũng không thể giải quyết vấn đề nợ công”, ông Giacomo Chiorino, Trưởng bộ phận phân tích thị trường tại Banca Patrimoni Sella & C., nhận định.

Một số chuyên gia cho rằng bán vàng có thể giúp tài trợ cho các dịch vụ công, song NHTW Italy vẫn kiên quyết giữ nguyên lập trường và từ chối bình luận về chính sách vàng.

“Trong bối cảnh thế giới đang tái định hình, giá vàng đạt mức kỷ lục và tài sản kỹ thuật số như stablecoin, tiền mã hóa ngày càng phổ biến, các NHTW đang nắm giữ loại tài sản nóng nhất hiện nay”, Giáo sư Caselli nói. “Họ hoàn toàn đúng khi không bán”.

Tham khảo: Reuters